Amygdala functie: gevarenscanner

Op de homepage zit hij achter mijn stuur en hierbij stel ik hem aan je voor: mijn gevarenscanner oftewel mijn amygdala.

Mijn amygdala is onderdeel van mij, dus hij heeft dezelfde blonde haren en je zult hem regelmatig tegenkomen in mijn boek. Diep in jouw hersenen ligt jouw eigen amygdala, of eigenlijk zijn het twee amygdalae, die ook wel amandelkernen worden genoemd. Om aan te sluiten bij wat gangbaar taalgebruik is, gebruik ik het enkelvoud: amygdala.

De amygdala is een belangrijk onderdeel van ons limbisch brein en het heeft maar één doel en dat is ervoor zorgen dat we overleven, dit is de amygdala functie. Hiervoor scant hij continu de informatie die we via onze zintuigen ontvangen over onze huidige situatie op potentieel gevaar, hij is onze ingebouwde gevarenscanner.

Om te kunnen beoordelen of iets nu potentieel gevaarlijk is, vergelijkt je amygdala deze informatie met al jouw vroegere ervaringen, die vastgelegd zijn in je brein. Belangrijk hierbij is dat jouw brein geen tijd kent en ook geen onderscheid maakt tussen jou als kind en jou als volwassene. Hierdoor denkt je amygdala dat wat vroeger levensbedreigend voor je was, nu ook nog steeds levensbedreigend is. Terwijl je nu volwassen bent en niet meer afhankelijk bent van anderen voor je overleving.

Dit scannen of je nu veilig bent, doet jouw amygdala volautomatisch en volcontinu. Deze amygdala functie is een onbewust proces waar je zelf geen invloed op hebt. Alles wat je nu ziet, hoort, voelt, ruikt en proeft wordt door jouw amygdala vergeleken met vroegere ervaringen. Met wat je zelf hebt meegemaakt, maar ook met de ervaringen die via het DNA van je ouders zijn meegekomen.

Je amygdala-alarm gaat direct af als iets in het nu enigszins lijkt op een oude gevaarlijke situatie. Misschien is het een geur die er toen ook was. Misschien is het een geluid. Misschien is het een blik of een oogopslag. Als de huidige situatie maar enigszins lijkt op een opgeslagen gevaarlijke situatie dan gaat je amygdala-alarm al af. Enigszins is voldoende, want ‘better be safe than sorry’. Als er een beer voor je staat, kun je je ook niet permitteren om af te wachten of hij misschien al gegeten heeft.

Zoals je ziet, kijkt mijn amygdala nogal nors, alsof hij het allemaal niet zo vertrouwt. Dat klopt, want hij doet niet aan vertrouwen. Hij doet alleen aan controle. Zijn amygdala functie is mij te laten overleven. Hóe ik overleef, dat is van later belang. Bij mogelijk gevaar neemt mijn amygdala in een reflex mijn controle over en gaat hij achter mijn stuur zitten. Zoals hier dus.

Hetzelfde doet jouw amygdala bij jou. Wanneer je amygdala achter je stuur gaat zitten, dan activeert hij je reptielenbrein, dat actief is in situaties van leven en dood, dat zorgt voor je overleven. Hij geeft je systeem opdracht om te gaan vechten, vluchten of bevriezen. Dat gaat allemaal razendsnel en volledig automatisch, je reageert zonder na te denken. En dat is in situaties van leven en dood maar goed ook.

Omdat jouw brein geen tijd kent, beoordeelt hij de huidige situatie op dezelfde manier als toen je een compleet hulpeloze baby was. Zo gebeurt het dat jouw amygdala in jouw volwassen leven je stuur overneemt, terwijl je helemaal niet in levensgevaar bent. Het is je baas maar, die net een fout in jouw rapport heeft ontdekt. Of je partner, die jullie trouwdag is vergeten.

Hoe kan het dan toch zo zijn dat jij op dat moment niet reageert als de rationele volwassene? Is je amygdala misschien achter je stuur gesprongen en heeft hij het van de rationele volwassene in jou overgenomen?

Kun je je voorstellen dat jouw leven voelt als overleven wanneer je amygdala veel achter jouw stuur zit?